Hoe kom je makkelijker in de ‘flow’?

Je kent het gevoel misschien: je pakt je instrument en ineens ben je uren verder, zonder enig besef van tijd. Alles klikt, alles werkt. Je bewegingen en de muziek vloeien en er is geen moment waar je gedachtes in de weg zitten van je spel. Dat is de 'flow' - een toestand van volledige opgang in de muziek en je spel, waarbij alles vanzelf lijkt te gaan. Dit gevoel is niet alleen voor muzikale grootheden; het is bereikbaar voor iedere muzikant die weet hoe het te vinden, maar dit makkelijker kunnen vinden maakt van jou wel eerder een muzikale grootheid. 

De Wetenschap van Muzikale Flow: Wetenschappers zoals Mihaly Csikszentmihalyi, die het concept 'flow' voor het eerst beschreef, beschrijven het als een optimale staat van intrinsieke motivatie waar alles wat je doet, belonend is. Voor muzikanten betekent dit een verhoogde hersenactiviteit in de prefrontale cortex, wat zorgt voor hyperfocus en verhoogde creativiteit stimuleert. Muzikale legendes zoals jazzpianist Herbie Hancock spreken over momenten op het podium waarin "de muziek zichzelf speelt" - een perfecte beschrijving van flow.

Het Bereiken van Muzikale Flow: Flow vereist een balans tussen uitdaging en vaardigheid. Stukken moeten net uitdagend genoeg zijn om je te pushen zonder te overweldigen. Drummer Neil Peart van Rush beschreef hoe het overwinnen van complexe ritmes en patronen hem in een staat van flow bracht waarin elk optreden aanvoelde als een avontuur. Dit is te vergelijken met de werking van meditatie. Bij bijvoorbeeld Transcendente Meditatie, geef je je hoofd net genoeg te doen: denken aan je mantra zonder betekenis, om bezig te blijven zonder op te gaan in je gedachten, waardoor je uiteindelijk in een “lege”, maar tegelijk volle staat van zijn komt.

Om een staat van muzikale flow te bereiken, waarin je volledig opgaat in je muziek en te gek gaat spelen, is het essentieel om verschillende elementen samen te brengen: techniek, oefening, en lichaamsbewustzijn. Elke obstructie in een van deze gebieden kan flow belemmeren.

Laten we de stappen naar flow wat dichterbij bekijken en zien hoe ze allemaal met elkaar verweven zijn.

1. Uitdagende Partijen: Het kiezen van uitdagende muziekstukken, zoals de legendarische drummer Neil Peart deed, is cruciaal. Dit stimuleert niet alleen je technische vaardigheden maar houdt ook je geest actief en betrokken. De sleutel is het vinden van een balans tussen uitdaging en haalbaarheid, zodat je niet overweldigd raakt, maar toch geprikkeld blijft om te groeien. Onthoud altijd mijn motto: Altijd Blijven Tellen en Slow Down, Do It Again. Dit is de sleutel!

2. Duidelijke Doelen: Het stellen van specifieke doelen, zoals ingewikkeld stuk of partij kunnen spelen, of het verbeteren van je improvisatievaardigheden, geeft richting aan je oefensessies. Doelen helpen je focus te behouden en geven een gevoel van voldoening bij het bereiken ervan, wat weer bijdraagt aan het instandhouden en meenemen van flow.

3. Minimaliseren van Afleiding: Een rustige, ongestoorde en inspirerende oefenomgeving is essentieel voor het behouden van concentratie. Afleidingen, of het nu geluiden, onderbrekingen of zelfs interne afleidingen zoals stress zijn, kunnen de flow verstoren. Door een ruimte te creëren waar je je volledig kunt richten op je muziek, bevorder je de mentale staat die nodig is voor flow.

4. Ademhaling: Diepe ademhalingsoefeningen zijn een krachtig middel voor kalmte en concentratie. Een gecontroleerde ademhaling helpt niet alleen bij het reguleren van stress, maar het zorgt er ook voor dat je lichaam en geest in harmonie zijn, wat essentieel is voor het bereiken van flow. Een hele simpele oefening die je kunt doen is “box breathing”: Je ademt 4 tellen in, houd je adem 4 tellen vast, ademt in 4 tellen uit, en houd 4 tellen vast. Doe dit een paar minuten voordat je gaat oefenen. Wil je meer leren? Neem dan vooral even een kijkje in mijn online cursus!

5. Flow-Rituelen: Het ontwikkelen van persoonlijke rituelen, zoals een specifieke opwarm routine of mentale voorbereiding, helpt om je lichaam en geest voor te bereiden op het oefenen of optreden. Deze rituelen dienen als een signaal voor je hersenen dat het tijd is om te focussen en kunnen de overgang naar een staat van flow vergemakkelijken.

Al deze aspecten zijn met elkaar verbonden en dragen bij aan het vergemakkelijken van het bereiken van flow. Een tekortkoming in een van deze gebieden kan leiden tot een blokkade die de flow hindert. Door techniek te combineren met doelgerichte oefening en lichaamsbewustzijn, kun je een omgeving creëren waarin flow natuurlijker en frequenter voorkomt. Het is een samenspel van geest, lichaam en muzikale expressie.

De Impact van Flow op Muzikanten:

De voordelen van flow zijn enorm: optimale prestaties, diepere muzikale expressie, efficiënt leren en plezier in het maken van muziek. Beroemde gitarist Carlos Santana beschreef hoe hij tijdens zijn legendarische optredens flow ervaart, wat hem toestaat om te "versmelten met de noten" en "een kanaal van emoties" te worden. Flow is niet voor een klein clubje muzikanten. Het is een wetenschappelijk fenomeen dat je kunt aanleren en oefenen. Met toewijding en bewuste oefening kun je jezelf trainen om de 'zone' te betreden en daar te blijven, waardoor elke speelsessie niet alleen productief, maar ook magisch wordt. John Coltrane zei ooit: "Je kunt spelen een snelle techniek of een flitsende techniek. Maar als het niet verbonden is met enige vorm van eerlijke emotie, is het leeg." Laat flow de eerlijke emotie zijn die je techniek betekenis geeft.

Wil jij meer leren over flow en meer praktische tools om deze Flow makkelijker en sneller te vinden? Volg dan mijn online cursus!